Het aantal wettelijke vereisten voor financiële voorzieningen voor milieuverplichtingen is de afgelopen jaren toegenomen. Meer rechtsgebieden eisen financiële voorzieningen voor meer soorten activiteiten.
Legislative requirements for financial provision are covered in some detail in the 2016 IMPEL Report on Financial Provision – Protecting the Environment and the Public Purse, and generally arise from:
- EU-richtlijnen en -verordeningen (bijvoorbeeld de richtlijn betreffende het storten van afvalstoffen, de richtlijn betreffende mijnbouwafval, Verordening grensoverschrijdende overbrenging van afvalstoffen en Richtlijn betreffende de geologische opslag van kooldioxide),
- Internationale verdragen, en
- Binnenlandse wetgeving.
Uitbaters en industrieën kunnen er ook voor kiezen om op eigen initiatief financiële voorzieningen te treffen als onderdeel van een goede bedrijfsvoering.
De Europese Commissie heeft richtsnoeren uitgevaardigd (bijvoorbeeld met betrekking tot financiële voorzieningsmechanismen voor de Geologische Opslagrichtlijn), maar de lidstaten kunnen doorgaans zelf bepalen welk type financieel voorzieningsmechanisme aanvaardbaar is om aan de EU-eisen te voldoen. Sommige lidstaten publiceren nationale wetgeving of richtsnoeren waarin wordt uiteengezet welke types mechanismen aanvaardbaar zijn, in welke omstandigheden, en in sommige gevallen kan het bedrag worden gespecificeerd. Sommige regelgevers kunnen financiële voorzieningen aanvullen met andere bepalingen die gericht zijn op het beperken van de accumulatie van verplichtingen. Een voorbeeld hiervan is het in rekening brengen van niet-terugbetaalbare vergoedingen voor inactieve inventaris door de Alberta Energy Regulator.
Het is belangrijk om te erkennen dat er niet één benadering is die op elke gegeven situatie kan worden toegepast als het gaat om het verstrekken en leveren van financiële voorzieningen. De interactie tussen vennootschapsrecht, insolventierecht en milieurecht is complex en verschilt van land tot land. Mechanismen die in het ene rechtsgebied werken, kunnen in een ander rechtsgebied onverwachte problemen opleveren door verschillen in een reeks factoren, waaronder juridische tradities en nationale wetgeving. Bovendien kunnen de beschikbare mechanismen verschillen. Andere factoren die bepalen welke soorten mechanismen aanvaardbaar zijn voor regelgevende instanties zijn bijvoorbeeld de aard van de milieuaansprakelijkheid (voorzien of onvoorzien), het financiële profiel van de aansprakelijkheid, de aard van de operatie en de ervaring van de regelgevende instantie met dat specifieke type maatregel. Gebruikers van deze gids wordt geadviseerd om deze feiten voor hun land, bedrijfstak, exploitant en aansprakelijkheid vast te stellen.
Financiële voorzieningen zijn geen wondermiddel en de bescherming die financiële voorzieningen bieden, kan beperkt zijn, met name in het geval van illegale activiteiten. Bepaalde illegale activiteiten (bijv. het dumpen van afval) vinden volledig buiten de vergunnings- en rechtssystemen plaats op basis waarvan financiële voorzieningen worden ingesteld. Illegale activiteiten kunnen ook de toereikendheid en rechtszekerheid van financiële voorzieningen in gevaar brengen, zelfs als ze zijn ingesteld. Een voorbeeld is het verlaten van een afvalverwerkingslocatie waar afval wordt opgeslagen boven de vergunningslimieten; de financiële voorziening zou niet toereikend zijn als deze werd berekend op basis van de vergunningslimieten. Illegale activiteiten kunnen de financiële voorzieningen ook ongeldig maken vanuit juridisch oogpunt door uitsluitingsclausules voor illegale handelingen. Er is enige discussie in het hoofdstuk over andere benaderingen van milieuaansprakelijkheid, die relevant is voor handhaving van illegale activiteiten.