Dokument informacyjny: Przegląd opartego na ryzyku planu kontroli odpadów firmy IMPEL

Główne tematy i ważne idee:

1. Strategiczne i oparte na ryzyku podejście do kontroli odpadów: Głównym tematem raportu jest konieczność strategicznego, planowego i opartego na ryzyku podejścia do kontroli środowiskowych w zakładach przetwarzania odpadów. Wynika to z wymogów prawodawstwa UE, w szczególności zalecenia 331/2001/WE i dyrektywy 2008/98/WE (dyrektywa ramowa w sprawie odpadów - RDW) zmienionej dyrektywą 2018/851. W raporcie stwierdzono, że "skuteczny i wydajny system kontroli może wynikać wyłącznie z planowania strategicznego. Określa ono kontekst odniesienia, priorytety, cele i dostępne zasoby." Raport definiuje "plan inspekcji o minimalnej zawartości", który może służyć jako plan dla organów inspekcyjnych.
2. Zgodność z prawodawstwem UE: Raport bezpośrednio odnosi się do obowiązków określonych w unijnym prawie ochrony środowiska.

• Zalecenie 331/2001/WE: Zalecenie to ustanawia minimalne kryteria kontroli środowiskowych, podkreślając potrzebę publicznie dostępnych planów kontroli i okresowych inspekcji. Raport wyraźnie stwierdza, że plan został przygotowany "zgodnie z wymogami określonymi w Zaleceniu... które ustanawia minimalne kryteria kontroli środowiskowych w Państwach Członkowskich".
.
• Dyrektywa 2008/98/WE (RDW): Artykuł 34 nakazuje "przeprowadzanie odpowiednich okresowych inspekcji przez właściwe organy" dla zakładów prowadzących operacje przetwarzania odpadów. W raporcie podkreślono, że jego plan "odrzuca cel wyżej wymienionego artykułu 34 RDW przekazany organowi kontrolnemu."
.
• Dyrektywa 2018/851 (zmieniająca RDW): Motyw 17 kładzie nacisk na zapewnienie, że odpady, które przestały być odpadami (End-of-Waste - EoW) są zgodne z prawem unijnym i priorytetowo traktuje kontrolę strumieni odpadów stwarzających większe ryzyko, innowacyjnych procesów odzysku i odpadów odzyskiwanych do wykorzystania w innych państwach członkowskich. Raport uwzględnia te priorytety w metodologii oceny ryzyka.

1. Integracja działań inspekcyjnych z planowaniem i zapobieganiem: Raport opowiada się za nowym podejściem opartym na "integracji między planowaniem działań inspekcyjnych, działaniami prewencyjnymi i świadomością, że skuteczny i wydajny system inspekcji może wywodzić się wyłącznie z planowania strategicznego." Oznacza to przejście od reakcji reaktywnych do proaktywnej strategii mającej na celu zapobieganie naruszeniom środowiska.
2. Cykl planowania inspekcji środowiskowych: Raport przedstawia czteroetapowy cykl planowania:

• Planowanie: Opracowanie planu inspekcji, zdefiniowanie celów i priorytetów oraz zebranie informacji. Na tym etapie kluczowe znaczenie ma ocena ryzyka w celu określenia częstotliwości inspekcji.
• Wykonywanie inspekcji: Wdrażanie rutynowych i nierutynowych inspekcji przy użyciu ustalonych narzędzi i procedur.
• Raportowanie: Przygotowywanie raportów z wyników inspekcji i przechowywanie ich w dostępnej bazie danych.
• Ewaluacja: Weryfikacja osiągnięcia celów za pomocą wskaźników i wprowadzanie niezbędnych korekt do planu.

1. Ocena ryzyka jako narzędzie ustalania priorytetów: Podstawowym elementem planu jest systematyczna ocena ryzyka środowiskowego w celu ustalenia priorytetów działań kontrolnych. Raport stwierdza: "Jedną z głównych kwestii planowania inspekcji jest ocena ryzyka". Podstawowym celem oceny ryzyka jest "ustalenie częstotliwości wizyt w zakładach przetwarzania odpadów przez organ inspekcyjny". Zapewnia to, że ograniczone zasoby są kierowane do zakładów o najwyższym potencjalnym ryzyku środowiskowym.
2. Zintegrowana Metoda Oceny Ryzyka (IRAM): Raport przyjmuje i dostosowuje metodologię IRAM, opracowaną w ramach sieci IMPEL, do oceny ryzyka w instalacjach recyklingu odpadów. IRAM definiuje ryzyko jako funkcję dotkliwości konsekwencji (skutku) i prawdopodobieństwa.

• Kryteria wpływu: Mierzą one potencjalny wpływ źródła (zakładu) na receptor (środowisko/zdrowie ludzkie). Przykłady obejmują typ obiektu, dowody incydentów, ilość wprowadzanych odpadów (niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne), transgraniczny transport odpadów, wrażliwość otaczającego środowiska, postrzeganie społeczne i emisje do środowiska. W raporcie zauważono, że kryteria te opierają się na priorytetach określonych w motywie 17 dyrektywy 2018/851.
.
• Kryteria wydajności (lub prawdopodobieństwa): Mierzą one prawdopodobieństwo wystąpienia wpływu i uwzględniają takie czynniki jak zgodność z wymogami pozwolenia, obecność systemu zarządzania środowiskowego (EMS) i postawę operatora.
• Zasady metodologii: Częstotliwość inspekcji jest określana na podstawie najwyższego wyniku uzyskanego w kryteriach wpływu, dostosowanego w oparciu o wydajność operatora.

1. Definiowanie częstotliwości inspekcji w oparciu o ryzyko: Wyniki oceny ryzyka są wykorzystywane do przypisywania obiektów do różnych klas ryzyka (wysokie, średnie, niskie) i określania częstotliwości rutynowych inspekcji. Raport zawiera proponowaną definicję częstotliwości, sugerując różne podejścia dla każdej klasy ryzyka (np. inspekcje na miejscu co 1-3 lata dla obiektów wysokiego ryzyka, co 4-5 lat dla obiektów średniego ryzyka i przede wszystkim nierutynowe dla obiektów niskiego ryzyka, potencjalnie opierając się na kwestionariuszach samooceny).
2. Strategia promowania zgodności: Raport sugeruje wieloaspektową strategię wykraczającą poza inspekcje na miejscu, w tym:

• Analiza kwestionariuszy od operatorów.
• Okresowa analiza danych i raportów z samokontroli.
• Inspekcje na miejscu.
• Spotkania techniczne z operatorami.
• Wysyłanie kwestionariuszy samooceny do operatorów.

1. Kluczowe kwestie środowiskowe (KEI): Raport uznaje, że nie wszystkie kwestie środowiskowe w obiekcie unieszkodliwiania odpadów mają takie samo znaczenie. Identyfikacja KEI może pomóc uprościć inspekcje i poprawić wydajność poprzez skupienie się na najistotniejszych aspektach. Przykłady wspomnianych KEI obejmują ryzyko pożaru związane ze składowaniem niektórych rodzajów odpadów, zapachy i skażenie biologiczne odpadów organicznych, zanieczyszczenie atmosfery w wyniku spalania oraz skażenie gleby/wody i odcieki ze składowisk odpadów.
2. Odpowiedzialność operatorów: Raport podkreśla znaczenie odpowiedzialności operatorów i proponuje oparcie się na dobrych praktykach samokontroli i raportowania. Operatorzy powinni być zobowiązani do współpracy poprzez regularne przesyłanie kwestionariuszy samooceny i raportów zgodności, najlepiej za pośrednictwem aplikacji internetowych. Dane te mogą być wykorzystywane do aktualizacji obliczeń IRAM, oceny efektywności środowiskowej i ukierunkowania działań kontrolnych. Raport sugeruje również klasyfikację zachowań operatorów i rozważenie okoliczności obciążających w przypadku wykrycia niezgodności.
3. Cele i zadania: Raport określa zarówno krótko-/średnioterminowe cele wewnętrzne dla organu kontrolnego (np. zapewnienie rutynowych i nierutynowych inspekcji, pobieranie próbek, poprawa umiejętności inspektorów), jak i ogólne cele średnio-/długoterminowe (np. zmniejszenie ilości odpadów wysyłanych do utylizacji, zwiększenie zgodności, zmniejszenie liczby wypadków). Cele te mają być mierzalne za pomocą wskaźników i wartości docelowych.
4. Monitorowanie wyników i przegląd planu: Raport podkreśla znaczenie systematycznego corocznego monitorowania wskaźników wejściowych, wyjściowych i wynikowych w celu oceny realizacji celów i identyfikacji obszarów wymagających poprawy. Plan ma być poddawany corocznemu przeglądowi.
5. Zarządzanie informacjami: Solidny system zarządzania informacjami jest uważany za niezbędny do przechowywania danych z inspekcji, ułatwiania komunikacji z innymi organami i społeczeństwem oraz śledzenia działań następczych.
6. Potrzeby szkoleniowe: Raport uznaje potrzebę ciągłego szkolenia inspektorów ochrony środowiska w celu zapewnienia jednorodności i rozwoju wiedzy i umiejętności w obszarach takich jak zgłaszanie naruszeń, egzekwowanie przepisów, pobieranie próbek, kategorie odpadów, koniec fazy odpadu i protokoły bezpieczeństwa.

Kluczowe fakty i dane:

• Raport zapewnia ramy dla Planu Kontroli Odpadów obejmującego określony obszar geograficzny i okres czasu (np. region na xxxx lat, od 1/1/20yy do 31/12/20zz).
• Plan obejmuje "wszystkie zakłady przetwarzania odpadów/poszczególne zakłady" na danym terytorium, wymagając oficjalnej listy i mapowania tych zakładów (Załącznik I).
• Zasoby ludzkie dostępne dla działań inspekcyjnych muszą być określone ilościowo (dni/miesiące/% czasu).
• Raport wymienia różne zasoby instrumentalne potrzebne do inspekcji, w tym laboratoria, aplikacje IT, sprzęt do pobierania próbek, drony, pojazdy i środki ochrony indywidualnej.
• Metodologia IRAM wykorzystuje punktację zarówno dla kryteriów wpływu, jak i wydajności (w zakresie od 0 do 5 dla wpływu i od -1 do 1 dla wydajności). Przykłady siatek oceny znajdują się w Załączniku III.
• Załącznik II wyszczególnia wyniki oceny ryzyka, pokazując podział obiektów na kategorie wysokiego, średniego i niskiego ryzyka oraz wynikającą z tego częstotliwość inspekcji (w miesiącach). Całkowita liczba obiektów w każdej kategorii ryzyka powinna zostać określona ilościowo.
• Proponowane częstotliwości inspekcji różnią się w zależności od klasy ryzyka (wysokie: co 1-3 lata, średnie: co 4-5 lat, niskie: tylko nierutynowe, potencjalnie z samooceną co trzy lata). Sugeruje się coroczne samodzielne raportowanie dla obiektów niskiego ryzyka.
• Raport sugeruje roczne cele dla różnych wskaźników wejściowych, wyjściowych i wynikowych, podkreślając tendencję spadkową dla niezgodności, działań podjętych z powodu niezgodności, wypadków i narażeń oraz tendencję wzrostową dla obiektów w pełnej zgodności z BAT i procentami odzysku odpadów.

Podsumowując, niniejszy raport IMPEL zapewnia kompleksowe ramy dla opracowania opartego na ryzyku planu kontroli zakładów przetwarzania odpadów w Europie. Podkreśla on podstawę prawną dla inspekcji, znaczenie planowania strategicznego i oceny ryzyka przy użyciu metodologii IRAM, a także potrzebę jasnych celów, zadań, monitorowania wyników i ciągłego doskonalenia. Raport ma na celu zwiększenie skuteczności i wydajności egzekwowania przepisów ochrony środowiska w sektorze odpadów oraz promowanie zgodności z prawodawstwem UE w zakresie ochrony środowiska.